Lëvizja e Turqisë për t’i bërë presion Suedisë dhe Finlandës për të ekstraduar “terroristët” e dyshuar që strehojnë, është një metodë që Ankaraja përdori për disa vite kundër vendeve në Ballkanin Perëndimor, duke përfshirë vendet kandidate për në BE, nën vështrimin boshe të Brukselit.

Ndërsa Turqia përdor investimet dhe ndihmën si një ‘shpatë e Damokleut’ mbi kokat e vendeve më të varfra dhe më pak të fuqishme, kur bëhet fjalë për dyshen nordike, është aplikimi i tyre në NATO i paraqitur në maj që varet në balancë.

Ndërkohë, ngjashmëritë mes Putinit dhe presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan po vihen re, veçanërisht në aspektin e “taktikave të papërpunuara të shantazhit”, siç është nevoja për të mbrojtur kufijtë e BE-së nga kërcënimet revizioniste dhe të dhunshme nga cilido fqinj.

Pasi Suedia dhe Finlanda aplikuan për t’u bashkuar me NATO-n, Turqia refuzoi të pajtohej, duke përmendur mbështetjen e supozuar të ish-anëtarëve të Partisë Punëtore Kurde (PKK). Erdogan tha se anëtarësimi i Suedisë në NATO do ta bënte atë “një vend ku përqendrohen përfaqësuesit e organizatave terroriste”.

Turqia ka kërkuar zgjidhje për ankesat e saj, duke përfshirë ekstradimet e mundshme, përpara se të zhbllokojë veton. Por kjo nuk është hera e parë që përdor këtë retorikë.

Një grup tjetër që Turqia i konsideron “terroristë” janë ndjekësit e klerikut Fethullah Gulen. Shpesh të referuar si gylenistë, ose “FETÖ” nga Erdogan, ata janë nënshtruar një goditjeje të ashpër në Turqi dhe më gjerë.

Pas një grusht shteti të dështuar në vitin 2016, Erdogan burgosi ​​dhe shpalli në kërkim mijëra gylenistë. Mijëra të tjerë u larguan nga vendi për në Perëndim dhe shumë të tjerë punuan në rrjetet e shkollave dhe universiteteve të lidhura me Gulen në mbarë botën.

Ndërkohë, Erdogan filloi të pomponte para përtej kufijve në vende si Shqipëria, Kosova dhe Bosnja.

Në Shqipëri, Turqia është një nga investitorët më të spikatur në infrastrukturë dhe biznes, por investimi prej miliardash erdhi me ‘tela të lidhura’.

“Një parakusht për mbështetjen dhe vëllazërinë tonë”, i tha Erdogan parlamentit shqiptar në janar 2022, “është angazhimi juaj për luftën kundër FETÖ”, duke shtuar se “është pritshmëria jonë e sinqertë që do të ndërmerren hapa më konkretë, vendimtarë dhe të shpejtë” kundër tyre.

Në vitin 2020, ministri i Jashtëm turk, Mevlut Cavusoglu, përdori retorikë të ngjashme gjatë nënshkrimit të marrëveshjeve për bashkëpunimin ekonomik.

Disa muaj më vonë, një rrjet shkollash në pronësi të një kompanie holandeze, por që dyshohet se ishte e lidhur me Gulen, u bastis nga policia pa urdhër gjykate, ndërsa fëmijët ishin në ambientet e tyre.

Në vitin 2019, shtetasi turk Harun Celik hyri në Shqipëri me një pasaportë false dhe u përpoq të kërkonte azil, por u deportua pa pasur mundësinë për të apeluar vendimin në një lëvizje të përshkruar nga Avokati i Popullit shqiptar si shkelje e ligjit kombëtar dhe konventave ndërkombëtare.

Selami Simsek, i cili hyri në vend me Çelikun, u vendos gjithashtu të dëbohej. Atij i ishte refuzuar azili nga Drejtoria e Azilit dhe Shtetësisë më 9 mars 2020 dhe 10 shtator 2020, por e luftoi çështjen e tij dhe fitoi.

BE dhe deputetë të ndryshëm dënuan lëvizjet dhe i kërkuan qeverisë që të sigurojë përputhjen me Konventën e Gjenevës për Refugjatët.

Ndërkohë, në Kosovë, Agjencia Kombëtare e Inteligjencës ua anuloi në mënyrë të njëanshme lejet e qëndrimit të paktën gjashtë shtetasve turq, të cilët më pas u ndaluan dhe u deportuan në mënyrë arbitrare.

Më pas, një hetim parlamentar vlerësoi se këto akte përbënin ndalim arbitrar, zhdukje me forcë dhe transferim të paligjshëm në Turqi, në kundërshtim me ligjin vendas dhe ndërkombëtar.

Në korrik 2020, raportuesit e Kombeve të Bashkuara zbuluan se qeveria turke kishte nënshkruar një sërë “marrëveshjesh sekrete” me shtete të ndryshme për të mundësuar “rrëmbime jashtë territoriale dhe kthimin me forcë të shtetasve turq”.

Në atë kohë, ata raportuan se më shumë se 100 persona ishin subjekt i “arrestimeve dhe ndalimeve arbitrare, zhdukjes me forcë dhe torturës” për shkak të bashkëpunimit midis qeverisë turke dhe vendeve si Shqipëria, Kosova, Azerbajxhani, Kazakistani, Libani, Pakistani, Gaboni, Afganistani dhe Kamboxhia.

Ankaraja provoi gjithashtu fatin e saj me Athinën pasi tetë oficerë turq dezertuan me helikopter vetëm disa orë pas grushtit të shtetit të vitit 2016. Qeveria greke refuzoi t’i dorëzohej presionit dhe mirëpriti mijëra dezertorë gjatë viteve.

Përpjekje të ngjashme për dëbime u bënë në Mal të Zi dhe Bosnje-Hercegovinë, por u ndaluan nga gjykatat, ndërsa Maqedonia e Veriut tha se i ishte kërkuar të dorëzonte rreth 86 gylenistë të dyshuar.

Në të njëjtën kohë, Turqia vazhdoi të investonte në vendet që kërkoi të përmbushnin kërkesat e saj dhe mbështeti me zë të lartë shpresat e saj në BE.

Me shpejtësi deri në vitin 2022, Turqia po ushtron presion mbi Suedinë dhe Finlandën më të fortë dhe më të pasur, duke përdorur aplikimin e tyre në NATO si një mjet pazaresh, ndërkohë që lufta zien në kufijtë e tyre.

Burime turke i thanë EURACTIV se çështja mund të ketë të bëjë edhe me gylenistët.

Suedia, në veçanti, ka mirëpritur shumë individë të tillë dhe është gjithashtu shtëpia e saj në portalin Nordic Monitor që raporton për krahun e gjatë të inteligjencës turke. Një hetim ekspozoi veçanërisht dokumente që tregonin se ambasadat turke në vende të tjera po përdoreshin për të spiunuar kritikët e Erdoganit.

EURACTIV kontaktoi Komisionin Evropian për të pyetur nëse marrja e masave kundër sjelljes së Turqisë në Ballkanin Perëndimor mund të kishte parandaluar një përsëritje që ndikon si në vendet anëtare të BE-së ashtu edhe në NATO.

Ata u përgjigjën se i takon vendeve individuale të “sigurojnë që qytetarët e tyre të mos keqtrajtohen në mënyrën se si ju përshkruani ose territori i tyre të mos përdoret për veprime të tilla”.

Komisioni tha se ata “po vëzhgojnë dhe vlerësojnë” sjelljen e Turqisë.

Ish-zëvendësministri i Punëve të Jashtme të Greqisë, deputeti dhe profesori i marrëdhënieve ndërkombëtare, Yannis Valinakis i tha EURACTIV se “shantazhi turk” dhe përpjekjet për të zhvatur lëshime nuk janë befasi.

“Çdo disident etiketohet si terrorist në Ankara dhe çdo kurd ‘duhet të zhduket’. Bashkëudhëtarët origjinalë të gylenistëve janë persekutuar nga Erdogan vitet e fundit pa mëshirë”, tha ai.

Ai shpjegoi se kandidatët për në BE po i nënshtrohen shantazheve përmes ndihmës.

“Në të njëjtën kohë, shumica në BE, në emër të rëndësisë së supozuar strategjike të Turqisë, kanë gëlltitur në mënyrë indiferente për vite me radhë çdo sjellje të papranueshme nga regjimi i Erdoganit,” tha ai.

Por në kontekstin e pushtimit rus të Ukrainës, çështja bëhet edhe më serioze, pasi “taktikat e vrazhda të shantazhit të Erdoganit po prekin drejtpërdrejt miqtë evropiano-lindorë dhe skandinavë të Turqisë, ndoshta [tani] ata dhe BE-ja më në fund do ta kuptojnë se sa shumë Erdogan dhe Putin kanë të përbashkëta”, shtoi ai.

Ministria e Punëve të Jashtme turke nuk iu përgjigj pyetjeve të dërguara nga EURACTIV.

Ndërkohë, Komisioni ka investuar më shumë se 700 milionë euro në Ballkanin Perëndimor për të përmirësuar sundimin e ligjit në shtetet kandidate dhe potenciale dhe është zotuar të derdhë një shumë ekuivalente gjatë shtatë viteve të ardhshme.

Një raport i fundit nga Gjykata Evropiane e Audituesve, megjithatë, zbuloi se kjo ishte “joefektive” dhe “jo e suksesshme” në këto vende, duke përfshirë ato që janë angazhuar në dëbimin e qytetarëve turq pa ndjekur një proces të rregullt ligjor dhe gjyqësor. Përgatiti: E.D 

Gazeta Shqiptare